Montaż dachu krok po kroku

Montaż dachu to zwieńczenie stanu surowego i nadanie bryle budynku ostatecznego kształtu. Dobrze zamontowany dach – prawidłowo wykonana konstrukcja i ułożone pokrycie daje pewność, że dom lub obiekt użytkowy będzie zabezpieczony przed opadami i wiatrem. Do ukończenia robót niezbędne jest właściwe przeprowadzenie wszystkich etapów prac ciesielskich przy ustawianiu konstrukcji i dekarskich podczas instalowania pokrycia dachowego.

Typy dachów i możliwe konstrukcje więźby dachowej

Poprawne wykonanie konstrukcji dachu i prawidłowe ułożenie pokrycia jest warunkiem dobrej ochrony przed warunkami atmosferycznymi, a także długiej eksploatacji budynku bez ryzyka nieszczelności czy kłopotów z przedostającą się do wnętrza wilgocią. Istnieje wiele rodzajów dachów, a wybór określonego rozwiązania zależy w dużej mierze od skomplikowania bryły budynku oraz jej rzutu, czyli przekroju poziomego.

Najprostsze dachy mają konstrukcję dwuspadową, składającą się z połaci łączących się w biegnącej przez długość budynku kalenicy. Nieco bardziej złożone są dachy mansardowe. Podobnie jak klasyczne konstrukcje dwuspadowe są one wykonywane na budynkach o rzucie prostokątnym, jednak ich połacie są dodatkowo załamane. Górne części mają zdecydowanie mniejszy kąt nachylenia, a dolne dużo większy. Dach mansardowy pozwala na lepsze wykorzystanie miejsca dostępnego na najwyższym piętrze budynku. Bardziej złożone są konstrukcje czterospadowe. Do najczęściej wybieranych należą dachy kopertowe. W tym przypadku dwie większe połacie mają kształt trapezów i stykają się ze sobą krótszymi wierzchołkami w kalenicy, a mniejsze to dwa trójkąty łączące się swymi krawędziami z bokami trapezów. Bardzo popularne są także dachy namiotowe, których połacie to cztery trójkąty. Dachy wybierane na domy o złożonym rzucie, będącym połączeniem różnych figur geometrycznych, zwykle dwóch lub więcej prostokątów są konstrukcjami wielospadowymi. Na dachach tego rodzaju przeciwległe połacie łączą się zwykle w kalenicy i stykają się krawędziami w specjalnie wyprofilowanym koszu dachowym, służącym do odprowadzania wody opadowej. Coraz częściej są wykorzystywane także dachy płaskie – wyjaśnia przedstawiciel firmy Pimar, która specjalizuje się w nowoczesnych pokryciach dachowych.

Kształt dachu, a także wielkość budynku, w tym zwłaszcza jego szerokość, wpływają bezpośrednio na rodzaj konstrukcji więźby dachowej, która jest strukturą nośną dla wybranego pokrycia. Najważniejszymi elementami więźby są krokwie, czyli belki biegnące pod kątem od najwyższego punktu, czyli kalenicy aż do ścian nośnych, na których opiera się konstrukcja. Krokwie są częściami przenoszącymi ciężar pokrycia dachowego i samej konstrukcji. W zależności od typu dachu towarzyszą im różne rodzaje wzmocnień. W najprostszych przypadkach krokwie są mocowane do biegnących wzdłuż ścian kolankowych belek lub stropu tzw. murłat. Istnieje również możliwość oparcia każdej pary krokwi na tzw. belce stropowej. Są one układane na murłatach i stanowią jednocześnie strop najwyższej kondygnacji, choć niekiedy pozostają nieosłonięte. Przeciwległe krokwie są połączone w kalenicy oraz biegnącymi wzdłuż każdej połaci wiatrownicami.

Bardziej złożone dachy mają konstrukcję krokwiowo-jętkową. W tym przypadku konstrukcja jest wzmocniona specjalnymi belkami, tzw. jętkami, które łączą położone naprzeciw siebie krokwie w ich górnym fragmencie, wzmacniając sztywność i nośność konstrukcji. Dachy krokwiowo-jętkowe mogą być wykonywane na budynkach o większej szerokości. Tam, gdzie potrzebna jest większa rozpiętość i nośność dachu korzysta się z konstrukcji płatwiowo-kleszczowej. W takim przypadku krokwie są oparte o murłaty i złączone w kalenicy, a dodatkowo wsparte o równoległe do murłat belki biegnące przez całą długość dachu zwane płatwiami. Są one podparte słupami stojącymi na stropie lub ułożonymi w szerokości dachu belkami stropowymi. Przeciwległe płatwie są połączone kleszczami zwiększającymi stabilność konstrukcji.

W niektórych domach są stosowane bardziej nowoczesne rozwiązania w postaci tzw. wiązarów kratowych, przypominających nieco kratownice znane z przemysłowych hal stalowych. W tym przypadku każdy wiązar ma kształt trójkąta, składając się z belki dolnej, będącej jego podstawą i dwóch belek górnych, stanowiących ramiona. Elementy te są ze sobą połączone wieloma wzmocnieniami – pionowymi słupkami oraz biegnącymi pod kątem wspornikami. Takie rozwiązanie sprawia, że całość ma wysoką sztywność, a przy tym niską wagę i dużą wytrzymałość.

Rodzaje pokryć dachowych i ich układanie

Konstrukcja więźby dachowej jest strukturą nośną, której zadaniem jest utrzymywanie ciężaru pokrycia dachowego, ale również radzenie sobie z naporem wiatru. Jej budowa musi więc być przystosowana do masy materiału pokrycia dachowego. Najmniejsza grubość elementów i ich najmniejsze zagęszczenie będzie konieczne przy dachach krytych blachą, największe wówczas, gdy na dachu będzie ułożona dachówka betonowa, ceramiczna lub łupki skalne. W zależności od użytego rozwiązania oraz skomplikowania dachu materiał pokryciowy może być mocowany do układanych na krokwiach kontrłat oraz prostopadłych do nich łat albo instalowany na tzw. sztywnym poszyciu, inaczej deskowaniu. Dziś coraz rzadziej jest ono wykonywane z pojedynczych desek, ponieważ znacznie mniej pracochłonne, a jednocześnie bardziej sztywne jest pokrycie z płyt drewnopochodnych.

Poszycie sztywne jest niezbędne przy układaniu pap termozgrzewalnych, gontów bitumicznych, a także blachy płaskiej. Bywa wykorzystywane przy bardziej skomplikowanych konstrukcjach pokryć ciężkich. Łaty i kontrłaty są natomiast używane na dachach krytych blachą trapezową, blachodachówką i metalowymi panelami. Układa się na nich także dachówki ceramiczne, cementowe oraz łupki.

Przy wykonywaniu pokrycia dachowego ważne jest zachowanie odpowiedniej kolejności warstw i zadbanie o ich prawidłowy montaż. Spodnia warstwa dachu będzie finalnie zabezpieczona przed utratą ciepła przez założenie odpowiedniej termoizolacji. Tego rodzaju prace są wykonywane już po zakończeniu robót dekarskich i pełnym montażu dachu, chyba, że planowane jest użycie ocieplenia nakrokwiowego. W takim przypadku płyty izolacyjne są montowane zaraz po założeniu deskowania.

Niezależnie od wybranej metody termoizolacja będzie oddzielona od konstrukcji budynku warstwą folii paroszczelnej, która zapobiega wydostawaniu się z wnętrza pary wodnej.

Niezwykle ważną powłoką dachową jest folia hydroizolacyjna zwana membraną dachową lub folią wstępnego krycia. Jest ona układana pod kontrłatami, a jej zadaniem jest niedopuszczanie do przecieków wody do warstw termoizolacyjnych. Przy pełnym deskowaniu najczęściej wybiera się do wykonania hydroizolacji papę termozgrzewalną, a niekiedy także membranę dachową z EPDM lub PVC.

Po ułożeniu hydroizolacji przychodzi czas na instalowanie wybranego pokrycia. W zależności od jego typu jest ono mocowane na różne sposoby. Papy termozgrzewalne układa się korzystając ze znajdującej się na ich spodniej stronie warstwy bitumu, który po rozgrzaniu palnikiem staje się lepki i przywiera do powierzchni. W przypadku gontów bitumicznych wykorzystywany jest znajdujący się na nich pasek specjalnego lepiszcza, a już po zamontowaniu całość ulega samowulkanizacji pod wpływem promieni słonecznych. Blachy dachowe są mocowane mechanicznie. Blacha płaska jest łączona przez specjalne zaginanie jej krawędzi zapewniające odpowiednią wytrzymałość mechaniczną i szczelność, czyli na tzw. rąbek stojący. Blachę trapezową układa się przytwierdzając ją tzw. wkrętami farmerskimi, niektóre blachodachówki modułowe czy panele z blachy przykręca się wkrętami wykorzystując specjalne otwory montażowe. Dachówki ceramiczne i betonowe najczęściej zakłada się za pomocą specjalnych spinek zaczepianych o łaty albo przy użyciu klasycznych elementów złącznych.

Układanie materiału pokryciowego wymaga dopasowywania poszczególnych fragmentów do wymiarów i kształtu dachu. Najprostsze będzie to w przypadku pokryć bitumicznych, które najłatwiej dociąć. Stosunkowo mało problemów będzie na ogół z klasyczną blachodachówką, która po obmiarze jest przygotowywana pod konkretny dach. Nieco więcej zachodu wymaga natomiast cięcie blachodachówki modułowej, dachówek ceramicznych i betonowych.

Montaż na pokryciu elementów dodatkowych

Układanie pokrycia to nie tylko jego montaż, ale także wykonanie odpowiednich obróbek blacharskich. Są to specjalne uszczelnienia potrzebne tam, gdzie przez pokrycie są przeprowadzane instalacje dachowe, a także w strefie okapu oraz w koszach dachowych, jeśli występują. Obróbki blacharskie muszą się znaleźć wokół komina, przy kominkach wentylacyjnych i odpowietrzeniach pionów kanalizacyjnych. Z wykonywaniem prac dekarskich często łączy się montaż okien dachowych, tzw. połaciowych. Rolą obróbek jest zagwarantowanie odpowiedniej szczelności, a przez to ograniczenie wpływu wody na trwałość całej konstrukcji.

Niezbędnym etapem prac dekarskich jest montaż odwodnień. Na dachach stromych przyjmują one postać rynien dachowych biegnących z odpowiednim spadkiem wzdłuż dolnej krawędzi połaci oraz rur spustowych odprowadzających wodę do kanalizacji, kierujących ją do zbiornika albo systemu rozsączania. Na dachu muszą się też znaleźć rozwiązania umożliwiające dostęp do kominów, np. tzw. stopnie albo pomosty kominiarskie. Konieczne jest założenie instalacji odgromowej. W zależności od kąta nachylenia dachu i jego ukształtowania potrzebna może się okazać instalacja płotków chroniących przed osuwaniem się śniegu.